头

tóu

1. бас, төбе, ұш, шаш, ақыл, ой, ми, ес

大头 — қазан бас, жуан бас, қауға бас

山头 — тау төбесі, шоқы, жота

盖头 — салы, желек

头拱地 — басын жерге тигізе иілу

头脑 — ес, ақыл, сана, ми, ой

头足异处 — басы алыну, басы кесілу, басы кету

棘头类 — тікенбас құрттар

他不想留头了 — оның шаш қойғысы жоқ

中间粗，两头细 — ортасы жуантық, екі ұшы жіңішке келеді

人头攒动 — қара құртша қайнаған қалың адам, құжынаған қалың кісі, қайшалысқан қалың жұрт

2. бастық, басшы, бастаушы, бастамашы, жетекші, бұйдагер, көшбасшы, ақсақал, серке, шонжар

他是这一帮人的头儿 — мыналардың бастығы сол екен

带头人 — басшы, бастамашы, бастаушы, серке, бұйдагер

排头兵 — көшбасшы, бастамашы, серке, саңлақ

特务头 — тыңшылар бастығы, тыңшылар қожайыны

3. 〔头儿〕 қалдық, қалынды, қиық, қиқым, жыртынды, алқынды, қиынды, тұқыл, түбіршік, түбіртек, қоқым, қоқыр

布头儿 — жыртынды, қиық, құрақ

烟卷头儿 — темекі тұқылы

蜡头儿 — балауыз шамның түбіртегі

铅笔头儿 — қарындаштың түбіршігі

肥皂头儿 — алқынды сабын, сабын алқындысы, алқынды

4. маңдай алды, ең озық, бетке ұстар, бәрінен үздік, ең алды, алдын бермейтін, ең үлкен, бірінші дәрежелі, озық, үздік, бірінші, алғы, алдыңғы, алғашқы, тұңғыш, бастапқы, әуелгі

头胎儿 — тұңғыш баласы, алғашқы шыр етпесі

头班 — алғашқы кезек, басқы кезек, алғашқы, басқы, бастапқы, әуелгі

5. алда, алдында, ілгері, бұрын, тақау, таяу, жуық, жақын

我在头里走 — мен алда жүрейін

头吃饭要洗手 — ас ішерден ілгері қол шайған жөн

6. жақ, тарап, бағыт, бет, беталыс, маңай, алап, өңір

他们两个是一头儿的 — екеуі бір жақ көрінеді

不能只顾一头 — бір тарапқа ғана ауып алу келіспейді

7. есептік анықтама ретінде қолданылады

三十头牛 — отыз сиыр

两头蒜 — екі сарымсақ

8. болжалды сан есім міндетін атқарады

十头八块 — бес-он сом, он шақты сом, азын-аулақ тиын-тебен, аз-маз ақша

9. зат есімдер соңынан жұрнақ болып жалғанады және сын есімдер мен етістіктер соңына жалғанып зат есімдер тудырады

木头 — ағаш

拳头 — жұдырық, жұмырық, төмпеш

甜头儿 — рахат, игілік, қызық, пайда

苦头儿 — азап, бейнет, машақат, тақсырет, тауқымет, жапа

看头儿 — мәніс, қызық, мағына

10. жалғаулық шылаулар міндетін атқарады

前头 — алда

外头 — сыртта, далада